Jesteś w: Strona główna  >  O Gorzanowie
napoje Mineral Zdrój także 0,95L

 

Mineral Zdrój z 20% sokiem 1,5L

      

Ze Stalą Nysa kolejny rok

Gorzanów - litografia z 1739r.
Gorzanów - litografia z 1739r.

Jedna z najładniejszych i najciekawszych miejscowości na Ziemi Kłodzkiej, leżąca nad Nysą Kłodzką. Stanowi niemal geograficznie centrum Ziemi Kłodzkiej. Gorzanów znany jest już od wczesnego średniowiecza. Ceniony był od dawna jako miejscowość o wybitnych walorach rekreacyjno-wypoczynkowych, a od ponad 100-lat do tej popularności przyczyniło się odkrycie w 2-giej połowie XIX w. miejscowych źródeł mineralnych. W 1895 roku czynna była już rozlewnia wody mineralnej, eksploatująca źródło "Weber-Quelle" produkująca około 300 tys. butelek wody rocznie. Miejscowość jest wymieniana źródłowo po raz pierwszy w roku 1341 jako Arnoldisdorf póżniej Arnsdorf lub "Arnoldi villa". W 1670 roku otrzymała nazwę "Grafenort" a po 1945 roku Gorzanów.

Piękna, dawniej zalesiona okolica wzbudzała zainteresowanie mieszkańców pobliskich miast, szukających spokoju i wytchnienia wśród cienistych lasów i u brzegów Nysy Kłodzkiej. W niezwykle bogatym w zabytki Gorzanowie góruje nad miejscowością kościół parafialny pod wezwaniem Św. Marii Magdaleny, który przetrwał w stanie dobrze świadczącym o jego gospodarzach. Imponująca wieża kościelna była, jako pierwsza na Ziemi Kłodzkiej, podświetlana.

Miejscowość nie stanowiła majątku królewskiego tzw. "królewszczyzny", lecz w bliżej nieokreślonym czasie wczesnego średniowiecza stała się własnością prywatną. Należała m.in. do dwóch znanych rodów Muszyn i Raczyn, lecz po wojnie 30-sto letniej dobra te zostały skonfiskowane za sprzyjanie czeskiej rebelii. Wtedy wraz z zamkiem przechodzą na krótko w posiadanie biskupa wrocławskiego Karola, będącego arcyksięciem austriackim, który jednak sprzedaje majątek Johanowi Arbogastovi von Annenberg za "magiczną" sumę 52525 Talarów.

Kartusz herbowy przy głównym portalu
Kartusz herbowy przy głównym portalu

W 1636 roku nowy właściciel otrzymuje tytuł (starosty hrabstwa Kłodzkiego). Po śmierci Annenberga, jego córka i dziedziczka Maria Maximiliana, poślubiła Johanna Fridricha von Herbestein, który pochodził ze styryjskiej rodziny szlacheckiej od dawna związanej z Habsburgami (jeden z jej członków był znanym dyplomatą w XVI w. posłował do Moskwy i napisał relację z tej podróży).

Od momentu przejęcia zamku i dóbr gorzanowskich przez Herbersteinów, rozpoczęła się niemal trzystu letnia obecność tego rodu w Gorzanowie, która zaznaczyła się nawet w nazwie miejscowości (Grafenort - hrabiowska miejscowość). Niewiele brakowało do uzyskania praw miejskich przez Gorzanów, o co hrabia zabiegał na dworze cesarskim.

Jednak ostry sprzeciw pobliskiego miasta Bystrzyca Kłodzka jak i innych miast uniemożliwił uzyskanie owych praw. Zasługą hrabiego było również założenie pierwszego na Ziemi Kłodzkiej, a może i najstarszego na Śląsku, regularnego ogrodu pałacowego wraz z jego architektoniczną osobliwością - Rotundą (pawilon ogrodowy wzorowany na budowli z Schonbrunn pod Wiedniem). Należy również przyznać, że był to człowiek pobożny, ufundował nawet w lesie koło Gorzanowa kaplicę św. Antoniego, która stała się z czasem miejscem pielgrzymek i wita turystów, aż po dzień dzisiejszy, wraz z figurami i kapliczkami przydrożnymi, których tutaj nie brakuje. Rządy hrabiego okazały się jednak ciężkie dla ludności poddańczej, która podjęła bunt. Jak się później okazało, był to najpoważniejszy bunt chłopski w dziejach Hrabstwa Kłodzkiego.

Kaplica św. Antoniego
Kaplica św. Antoniego

Na początku XIX w. dzięki pasji hrabiego Hieronima von Herbersteina został powołany do życia teatr dworski w Gorzanowie. Działał stale przez 8 miesięcy w roku (od września do maja) dając trzy przedstawienia tygodniowo. Repertuar był bogaty, grano sztuki: Szekspira, Goethego, Schillera, wystawiano dramaty, widowiska muzyczne, z czasem nawet i małe opery. Dyrektorem artystycznym przez szereg lat był znany poeta, dramatopisarz, artysta, reżyser i polonofil Karol von Holtei. W swoich dziełach pozostawił trwały ślad rozlicznych związków z Gorzanowem, jego mieszkańcami i tutejszą przyrodą. Teatr działał do śmierci hr. J. H. von Herbersteina (1847 r.), ale jego sława przetrwała znacznie dłużej. Pod koniec XIX w. Gorzanów stawał się coraz bardziej znanym letniskiem.

W latach 20-tych nowego wieku w Gorzanowie odbywały się "Misteria Pasyjne". Było to wielkie przedsięwzięcie (widownia czyli park zamkowy mogła pomieścić 5 tys. osób), a w scenach masowych brało udział 150 aktorów i statystów. Przedstawienia te stały się wielką atrakcją i ściągały do Gorzanowa licznych pielgrzymów jak i turystów.
Od 1930 roku zespół zamkowy przeszedł pod zarząd miasta Bystrzycy Kł.

Gorzanów był już wówczas popularnym, dobrze zagospodarowanym letniskiem, cieszącym się - od z górą stu lat - opinią najpiękniejszej wsi Ziemi Kłodzkiej.

W czasie II wojny światowej Gorzanów nie ucierpiał, gdyż na terenie Ziemi Kłodzkiej nie było prowadzonych działań wojennych. Jednak ludność cywilna musiała przejść tzw. "akcję przesiedleńczą" w myśl podjętych "traktatów". Zarówno Polacy wypędzeni przez Rosjan jak i Niemcy, zmuszeni byli do opuszczenia swoich domów i stron rodzinnych.

Kościół św. Marii Magdaleny
Kościół św. Marii Magdaleny

Gorzanów leży przy trasie międzynarodowej na Wiedeń i Pragę, 9 km od Kłodzka i 7 km od Bystrzycy Kł. Jest największą wsią w gminie bystrzyckiej. Obecnie liczy 1200 mieszkańców. Ludność utrzymuje się głównie z pracy w zakładach miejscowych (zwłaszcza rozlewni wód mineralnych).

Na terenie Gorzanowa znajduje się sieć sklepów, Szkoła Podstawowa, Ośrodek Zdrowia, Poczta, Stacja Kolejowa (działająca od końca XIX w.), biblioteka publiczna, kawiarnia. W centrum znajduje się dawny park pałacowy o powierzchni 6,5 ha, w którym rosną stare okazy drzew rodzimych i egzotycznych (niektóre mają ponad 300 lat), a z okolicznych dróg roztaczają się piękne widoki na góry Bystrzyckie i Masyw Śnieżnika.

W 1999 roku na dziedzińcu zamkowym jak i w miejscowym kościele odbyły się koncerty muzyki dawnej w ramach I Ogólnopolskiego Festiwalu Kameralistyki Młodych.

Natomiast w roku 2000 powołane do życia zostało Towarzystwo Miłośników Gorzanowa. Tak więc mieszkańcy pragną przywrócić dawny blask miejscowości, wykorzystać spory potencjał zabytkowy na bazie m.in. dobrodziejstw gorzanowskich wód... produkowanych tutaj od 1892 roku!

 

Całość opracował Robert Duma.